Şanghaylı Kadın eleştirileri

peter bogdanovich'in aktardığına göre lady from shanghai, orson welles'in başka bir projede paraya sıkışması üzerine, biraz para kazanmak için çektiği bir film. orson welles'in kendi anlattığı hikayeye göre bir kitapçının yakındaki telefon kulübesinden meşhur film yapımcısı harry cohn'u arıyor welles, "eğer bana para çıkışırsan senin için bomba bi gerilim çekerim" diyor, harry cohn ne çekeceğini sorunca kitapçıda gördüğü paperback bir romanın ismini söyleyiveriyor, lady from shanghai projesi böyle başlıyor. o dönem harry cohn'un kontratı altındaki en meşhur kadın star rita hayworth, aynı zamanda welles ile bitmek üzere olan bir evliliği var, bu filmle evliliğin de canlanacağı fikrine sahip olsalar da film bitmeden evvel boşanıyorlar.

filmin ilk versiyonu 2 saatin üzerinde, bir deneme gösteriminde seyirciler filmden sıkılınca harry cohn filmi bibuçuk saate indiriyor, ki yaklaşık bir saatlik materyalin gittiği manasına geliyor bu, zannediyorum orjinal versiyonunu izlesek bugünkünden çok daha farklı bir film izlemiş olacaktık diyebiliriz. (buna karşılık bu birbuçuk saatlik versiyonun ne kadar iyi bir film noir olduğu düşünülürse, acaba hayırlı mı olmuş filmin kesilmesi diye de sorulabilir

buna karşılık orson welles'in herhalde daha çok canını acıtan durum, filmin müzikleri oluyor. deneme gösterimi için başka bir filmden ödünç aldığı müziğin daha sonra kompoze edilecek müzik için bir örnek olmasını isterken, welles kendisinden habersiz yapılan son versiyonu izlediğinde müziğin, rita hayworth'ün filmin ortalarında söylediği şarkının melodisinden arak olduğunu görüyor. karanlık ve tedirgin edici bir müzik isterken, hayworth'ün romantik tonlamalı müziği tüm filme eşlik ediyor. ben izlerken rahatsız olmadım müzikten, ama öte yandan welles'in radyo geçmişi düşünülürse görsel alandan bile daha fazla ses ve müzik kullanımı konusunda dönem holivudundan daha ileri görüşlü olduğunu biliyorum, bu filmde kendi vizyonu gerçekleşse çok şey farklı olabilirdi gibime geliyor.

film sert, maceracı, güngörmüş bir adamı canlandıran welles'in bir femme fatal tarafından oyuna getirilmesi üstüne kurulu. klasik film noir öğelerini karakterin arka planına yedirdiği franco ispanyasında direnişçi geçmişi vs. gibi unsurlarla biraz bulanıklaştırdığını, ne söylemek istediğini bilemez hale getirdiğini düşündüm ben. ama bunun sebebi filmden kesilmiş o bir saat olabilir. şu anki haliyle maceracı deniz adamı, faşist ispanyadan çine kadar her yeri gezmiş, içkisini seven baş karakterin bir film noirda femme fatal oyununa gelmesi biraz garip görünebiliyor, bir eğretilik, bir yerine oturmamışlık duygusu yaratıyor. welles'in kimi hevesleri, takıntılarıyla açıklanabilir. kendisi de hayatı boyunca o denizci gibi güngörmüş ve çok gezmiş bir adam olmak istedi, ama nihayetinde biraz saftı, hep tufaya geldi.