Tolkien eleştirileri

Filme konu olan adamın biyografisini okuduğunuzda 2 saatlik filme hiçbir şey yansımamış diyeceksiniz. Öyle bir dolu adam ki maalesef filmde bu kadar sürede, ancak bu kadar anlatabilmişler. Birçok şey de eksik kalmış. Ona rağmen güzeldi, meraklısı için bire bir.

Belki yaşı 20'nin altında olanlar hatırlamaz ama, Tolkien ve Yüzüklerin Efendisi eseri, bizler için 2000'lerin başına damga vurmuş, başlı başına bir kültür yaratmış, üçleme anlamında anında Star Wars, The Godfather vb. mertebesine erişmişti. Zaten Akademi Ödüllerinde de rekorlar kırdı. Sonrasında bilgisayar oyunları yapıldı, kitaplarını okumamış olanlar bu seriyi ve Hobbit, Silmarillion, Hurin'in Çocukları gibi Tolkien'in diğer eserlerini de okumaya başladı. Nereye baksanız Yüzüklerin Efendisi ve Orta Dünya vardı. Yüzükler satıldı, Legolas posterleri duvarları süsledi. Kısacası, sanırım anlaşıldı, popüler kültürde bir anda fantastik filmler ve hatta fantastik edebiyat patlaması yaşandı. Tabii ki bu külliyatın başlangıcı 2001 değildi, ancak sinemanın etkisi yine ön plana çıktı ve edebiyatın beyazperdeye uyarlanması, hele de çok çok başarılı bir şekilde uyarlanması, daha fazla kişiye ulaşmasını sağladı ve bahsettiğim gibi koskoca bir kültür olayını tekrar diriltti. Sonrasında zaten yakın dönemde Hobbit üçlemesi geldi ve önümüzdeki sene de Orta Dünya'yı artık bir televizyon olayı olarak takip edeceğiz. "Tolkien" filminden, yazarın çocukluk ve gençlik yıllarında Orta Dünya'yı yaratma sürecini ele almasını, hatta büyük ölçüde bu kısımdan bahsetmesini bekliyordum. Fakat belki beklentimden de iyi bir şekilde, bu yaratım süreci çok da göze sokulmadan, flash backler eşliğinde, genel akışa ufak ufak ama çok güzel yedirilmiş olarak çıktı karşıma. Bazı sahnelerde kısa kısa verilen referanslar zaten takipçiler tarafından fark edilecektir. Beklentimin yerine, Tolkien'i başlı başına bir sanatçı, ve ondan da önce genç bir erkek olarak ele alarak, hatta çok güzel bir dönem atmosferi içinde, hiç Orta Dünya'yı bilmesek bile bu adamın hikayesini takip etmeye çağırdı bizi film. Dediğim gibi daha yerinde bir karar olmuş. Son derece sürükleyici. Belli kısımlarda sinema klişelerine başvursa da, genel olarak senenin izlenmesi gereken filmlerinden. Önceden yazar ve eserleriyle tanışmış olanlar için anlamı tabii ki daha fazla olacaktır.

Efsaneye saygıdan dolayı gittik yalnız beklediğim gibi değildi. Orta Dünya ile ilgili daha çok şey görmek ve öğrenmek isterdim. Bence en büyük eksikliği bu olmuş ama ne olursa olsun Tolkienle ilgili bir yapıtı izlemek güzeldi. Filmin sonunda ise içerdiği dramdan mıdır bilmiyorum çok duygulandım.

Biyografi filmi sevenlerin sıkılmadan izleyeceği güzel bir filmdi ama eksikliklerini söylemeden de geçmeyeyim. Öncelikle Yüzüklerin Efendisi ve Hobbit hakkında biraz daha bilgi verilebilirdi. Yinede izlenir.

Merhaba arkadaşlar bugün sizlere Tolkien filminden ve JRR Tolkien’den bahsedeceğim. Öncelikli olarak şunu belirtmem gerekiyor; film bizlere Silmarillion’dan The Hobbitten ve Yüzüklerin Efendisinden pek fazla bahsetmiyor.
Tolkien’in yarattığı orta dünya kavramının nasıl başladığı ve tüm bu sanat eseri kitapların nasıl olupta bir sarmal gibi dünyayı içine aldığından maalesef bahsetmenin çok uzağında. Yani, biz Tolkien’i Edith Bratt ile tanımadık. Eminim binlerce Tolkien hayranı Tolkien’in romantik falan olmasını umursamamıştır. ‘Tolkien’ denilince çoğu insanın aklına Yüzüklerin Efendisi gelir. Film bize maalesef bu eserin ilham kaynağının ne olduğunu, Tolkien’in bu tür bir kitabı neden yazdığını anlatmıyor. Aksine Tolkien’in hayatı boyunca reddettiği bir şeyi ‘Tolkien’ filmi ile onun yakasına asıyorlar. Yani, Tolkien elbette 1. Dünya Savaşından etkilendi ama bu etkileniş onun Silmarillion’u yazmasını, The Hobbiti yazmasını tetiklemedi. Onun hayal dünyasında kendisinin dahi adını koyamadığı bir esinlenmenin, bir ilhamın etkisi vardı.
Film bizlere Tolkien’in mutfağında olan yemekleri gösteriyor ama biz o yemeklerin hangi yöreye ait olduğunu, kullanılan malzemelerin nereden geldiğini ve kalitesini merak ediyoruz.
Mesela Tolkien, Sarehole’da bir dönem yaşamış ve bu masalsı köy onda derin izler bırakmıştır. Öyleki Orta Dünyanın o güzel elf bahçelerinin Hobbit köylerinin belkide alt kültürü buralardan geliyor. Moseley bataklığı, değirmen ve burada yaşadığı maceralar onun hayal dünyasını etkilemişti. Filmde bize bunlar anlatmak yerine Tolkien’in dini bütün bir Hristiyan oluşundan okuyucuya ne yani? Neden böyle bir detay verilmek isteniyorki?
Bize anlatsana Kalevala Destanından nasıl etkilendiğini anlatsana. Halk ozanı olan Kulervodan ve onun maceralarının Tolkien’in kitaplarında nasıl canlandığından bahsetsene. Ama yok, koskoca bir edebiyatçıyı, filoloğu sen kalk aşk hayatıyla, arkadaşlık ilişkileriyle sarmala ve süslü bir kutuya hapset.
Tolkien aslında kendi iç dünyasında harmanladığı ve kimi zaman (Filmdeki gibi değil) yaşadıklarından ve gördüklerinden etkilendiği (Birmingham’da bulunan iki kulenin Yüzüklerin Efendisi kitabı için bir esinlenme kaynağıdır.) bir edebiyatçıydı. Yazdıkları geçmişte, şimdi ve gelecekte yine milyonlarca insanı etkileyecektir. (İngiliz şarkıcı Sting. Birinci çağda Gondolinde yapılmış bir Elf bıçağı. Bilbo, ayrık vadiden ayrılırken kılıcı Frodoya veriyor.)
Tolkien’in Türkçeye çevrilmiş tüm kitaplarını okudum. Filme çevrilen tüm filmlerini defalarca izledim. Bana filmler ile kitapları arasında bir keyf limiti konulsaydı eğer, kitaplar için 10 üzerinden 10 verirdim. Okumayanlar varsa filmlerle kendinizi kandırmayın derim. Aynı şeyi Tolkien’i anlatan bu film için de söyleyebilirim. Bu film Tolkien’in sadece yaşamına dokunmuştur ve öteye geçememiştir. Tolkien’i anlatan bir film için bence Cristopher Tolkien’den yardım alınmalıydı.
Timur KOHEN