Yola Devam eleştirileri

Senaryosunu kaleme almasının yanı sıra ilk uzun metrajlı (debut) sinema filmini de çekmekte olan İran sinemasının önemli isimlerinden Jafar Panahi'nin oğlu Panah Panahi'nin oturmakta olduğu "Jaddeh Khaki / Hit the Road / Dirt Road"; yola dökülüşleri sebebiyle, aslında pek çok İranlıyı temsil eden dört kişilik bir ailenin içine düşmüş olduğu "ruhsal çoraklık ile göz yaşlarını" da yansıtırken, mevcut iktidara yönelik siyasi bir manifestoya da dönüşen bir dramedy (drama - comedy) olarak geliyor karşımıza...

Gelin isterseniz, 10 Temmuz 2021 tarihindeki dünya prömiyeri; "Altın Kamera" Ödülüne de aday olduğu, Cannes Film Festivali'nin "Directors' Fortnight" bölümünde yapılan bu yol filmine biraz daha yakından bakalım...

***

Annesi (Pantea Panahiha) otomobilin ön koltuğunda, bir ayağı alçıdaki babası Hüsrev'de (Mohammad Hassan Madjooni) arka koltuğunda uyuklarlarken; (performansına bayılacağınız Rayan Sarlak'ın canlandırdığı) ailenin dört yaşındaki ve "kıpır kıpır vaziyetteki" küçük oğlu, babasının ayağındaki dört aylık alçının üzerine çiziktirilmiş piyano tuşlarını andıran karalamalara dokunmak suretiyle filmin müziğini başlatırken...

Uzak bir köşede tuvalet ihtiyacını gidermiş olan yirmi yaşındaki ağabeyi Ferit de (Amin Simiar), herkesi birer birer kontrol edip bagajdaki köpekleri Jessy'i de selamladıktan ve susuzluğunu da giderdikten sonra tuvalet sırası; ufaklığın külotunun içine sakladığı cep telefonunu kendisinden, babasının da yardımıyla zorla alarak saklayan ailenin annesindedir...

Zira gitmekte oldukları yerde, üzerlerinde cep telefonu bulundurmaları kesinlikle istenilmemektedir; her ne kadar Hüsrev, kendi telefonunu alçısının içine yerleştirerek saklıyor olsa da...

***

Derken...

Ailenin büyük oğlu, bir başkasından ödünç aldıkları Mitsubishi marka Pajero SUV'nin direksiyonuna geçer geçmez...

Ellili yaşların ikinci yarısındaki, yani 1979'un çok öncesinde doğmuş olduğu açıkça ortada olan Hüsrev'in, "Çocukken içinde yüzerdik... Bugünse sadece çamur banyosu yapabilirsin..." biçiminde tanımlayarak İran'daki değişime ilişkin ironik bir vurgu da yaptığı; dünyanın en büyük ikinci tuz gölü olan Urmiye'yi de seyrederek, birlikte yeniden yola koyuluverirler...

Bu arada...

Bir türlü rahat duramayan ufaklık, aracın arka sol camına; elindeki kırmızı kalemle, bir takım şekiller çizer ve babası da bu yaptığına kızarken...

Annesi de babasına, takip edilmekte olduklarını söyler...

Bunun doğru olup olmadığını anlayabilmek için aracı, alışveriş mağazalarının bulunduğu bir yerde sağa çektiklerinde; peşlerindeki aracın sürücüsü de aynı yere park ederken kendilerini, "Deponuzdan benzin damlıyor" diyerek uyarır...

Babaya göre damlayan, benzin değil klima suyudur...

Üstelik...

Haklıdır da...

***

Neyse...

Bir kez daha durulmuşken hiç olmazsa, ölümcül bir hastalığa yakalanmış olan Jessy'nin de tuvalet ihtiyacı giderilirken; dükkanlardan birinin içine dalan ufaklık satıcıya, kendisinde ikinci el cep telefonun bulunup bulunmadığını sorar...

***

Tekrar yola çıkıldığındaysa...

Ulusal bir yarışmaya hazırlık amacıyla...

Birinci olanın büyükçe bir para ödülü kazanacağı, antrenman sürüşüne katılmış olan otuz kadar bisikletçiden; araçlarına çarparak düşen bir yarışmacıyı da, bir eczaneye bırakmak üzere yanlarına alırlar...

"Onunla" birlikte de...

Bisiklet sporunun en önemli organizasyonu olan prestijli Fransa Bisiklet Turu'nu, 1999-2005 yılları arasında art arda yedi kez kazanarak gelmiş geçmiş en büyük bisikletçilerden biri olarak kabul görmüş, ancak daha sonra, yapılan doping suçlamasıyla ABD Anti-Doping Ajansı tarafından 2012 yılında, 1 Ağustos 1998'den bu yana, 1999 ile 2005 yılları arasındaki yedi Tour de France şampiyonluğu da dahil olmak üzere elde ettiği bütün başarıları elinden alınmış ve ömür boyu spordan men cezasına çarptırılan Lance Armstrong üzerinden bir etik tartışmaya girer "ailenin babası"...

Yetmez...

Babanın, "Hayvanat bahçesi mi burası? Besleyip durmayın adamı..." diyeceği bir şekilde; anne hıyar ufaklık da fıstık ikram edecektir bisikletçiye...

Zaten...

Bir süre sonra da...

Diğer yirmi dokuz bisikletçiyi iyice geride bırakmış olduklarının yeterince farkında olan, bu Armstrong hayranı bisikletçi de; bir eczaneye uğramak yerine, teşekkür ettiği ailenin araçlarından inerek, hileli bir tarzda finişe doğru bisiklet sürmeye devam edecektir...

***

Uzatmayalım...

Yiyecek ve tuvalet molası vererek durdukları salaş bir restoranın önünde...

Kısa süre sonra, insan kaçakçılarınca sınırdan gizlice geçirilmek suretiyle ülkeden ayrılarak yurtdışına çıkartılacak olan, sinemaya düşkün büyük oğul Ferit'in; bu durum nedeniyle ziyadesiyle üzülen ve oğlunun gitmesini istemeyen annesiyle yaptığı bir sohbet esnasında en sevdiği filmin, Stanley Kubrick'in "2001: A Space Odyssey"si (1968) olduğunu da öğreniriz...

Ki yine Ferit'e göre bu film, sanki meditasyondaymışçasına; galaksinin derinliklerine götürerek, insanı rahatlatmaktadır...

Yeri gelmişken insan kaçakçılarına ödenecek ücret için, Ferit'in annesiyle babasının evleriyle arabalarını satmış olduklarını da belirtelim...

Dakika 40...

Oğlu Ferit'i, gurbete yolcu etmeye hazırlanan babası Hüsrev'in oğluna verdiği "Bir gün bir hamamböceği öldürürsen, ölüsünü tuvalete atma... Unutma, onunda anne ve babası onu; büyük umutlarla gurbete gönderdiler..." şeklindeki bir öğüdün damgasını vurduğu filmin geride kalanında, siz değerli sinemasever dostlarımızı; kimi sahnelerinde Ferit'in annesi kadar hüzünlendireceğini tahmin ettiğimiz, 53 dakikalık bir bölüm daha bekliyor olacak...

Keyifli seyirler,