Küller ve Elmaslar eleştirileri

Polonyalı yaşayan efsane yönetmen Andrzej Wajda'nın en bilinen, en beğenilen filmlerinden biri. Karakterleri, özellikle de Maciek rolünde Zbigniew Cybulski, akılda kalıcı ve dönemin gençliği üzerinde de etki bırakan karakterler. II. Dünya Savaşı sonrasının neredeyse tüm Avrupa'da, en azından Doğu Blok'undaki ülkelerde, gördüğümüz, daha önce pek çok kitaba ve filme konu olmuş karışık dönemleri. Almanlar, Sovyetler, komünizm, faşizm, kendi ülkeleri ve ülkelerinin siyasi-askeri kadrolarının amaçları, genellikle ikiyüzlülükleri arasında kalmış halklarından biri olan Polonyalıların içinde bulundukları durum, bir gün içerisinde, yalnızca birkaç karakter kullanılarak bu kadar güzel anlatılabilirdi. Seyredilmesi ve ardından, veya öncesinden gerekli araştırmaların yapılması gereken, sağlam, çerezlik olmayan sinema eserlerinden bir tanesi.

Senaryosunu da, aynı isimli romanın (1948) yazarı Jerzy Andrzejewski ile beraberce kaleme alan dünya sinemasının "marka" simalarından Andrzej Wajda'nın yönetmen koltuğunda oturduğu “Popiól i diament / Ashes and Diamonds”:

Tüm projektörlerin, Polonya tarihinin bir dönemine, özellikle de anti - komünist partizanlar ile Nazi işgalinden kurtuluş sonrasında kaosa sürüklenerek ahlaki olarak da afallamış ve ekonomik açıdan da büsbütün çökmüş olan ülkeye yöneltildiği; eleştirel bir bakış açısıyla yaklaşılan bir film ile karşı karşıya olduğumuzu söyleyebiliriz...

Gelin isterseniz, ilk ikisini:

"A Generation / Pokolenie" (1955) ve "Kanal"ın (1957) oluşturduğu Wajda'nın "Savaş Filmleri Üçlemesinin", bu son halkasını; restore edilerek pırıl pırıl bir hale getirilmiş olan "The Criterion Collection" marka Blu - ray versiyonu ile izleme şansı bulduğumuz, "siyah - beyaz" olarak çekilmiş olan bu filme biraz daha yakından bakalım...

II. Dünya Savaşı'nın sonu olan 8 Mayıs 1945 günü, küçük bir Polonya kenti kilisesinin yakınında, bugünün Ukrayna'sındaki "neo - Nazi Azov Taburu" mensubu faşistleri anımsatan eski yeraltı direniş ordusu askerleri Maciek (Zbigniew Cybulski), Andrzej (Adam Pawlikowski) ve aynı kentin Valisinin sekreteri Drewnowski (Bogumil Kobiela); mevcut iktidara muhalif olan ve gelecekteki Polonya Komünist Partisinin temelini oluşturan İşçi Partisinin bölge sekreteri Konrad Szczuka'ya (Waclaw Zastrzezynski) suikast düzenlemeye hazırlanmaktadırlar...

Aslında, daha sonra çapraz ateş altına alarak öldürdüklerinin; Smolarski (Mieczyslaw Loza) ve Staszek Gawlik (Ferdynand Matysik) isimli iki masum çimento fabrikası emekçisi olduğu ve üç kafadarın kurdukları pusunun, başarısızlıkla sonuçlandığı da ortaya çıkmıştır...

Tabii onlar henüz bundan haberdar değillerdir...

Neyse...

Nazi Almanyası karşısında, Sovyetler Birliği'nin askeri ve stratejik başarısı sayesinde kazanılan zaferin, yöneticiliğini Slomka'nın (Zbigniew Skowronski) yaptığı Hotel Monopol'ün restoranında düzenlenecek kutlama şöleni öncesinde; aynı otelin, barmaidliğini Krystyna'nın (Ewa Krzyzewska) yaptığı bara takılan Andrzej ile Maciek'ten Teğmen rütbeli Andrzej, içkilerini yudumladıktan sonra kendilerine Szczuka'yı öldürme emrini veren Binbaşı Florian Waga'yı (Ignacy Machowski) telefonla arayarak müjdeli haberi vermek isterken, sapasağlam bir şekilde Szczuka'da otele giriş yapmasın mı...

Aldığı bu haber üzerine öfkelenen Waga, Andrzej'i derhal yanına çağırır...

Görüşmeyi tamamlar tamamlamaz Andrzej yeniden otele döndüğünde de, Maciek merakla kendisini beklerken şef Kotowicz'in (Artur Mlodnicki) yönetimindeki müzisyen grubunun solisti Hanka Lewicka'da (Grazyna Staniszewska) şarkı söylemektedir...

Waga'nın talimatına göre Maciek, oteldeki 17 numaralı odada konaklayan Szczuka'yı tek başına ortadan kaldıracaktır...

Ve...

Eğer sabah saat 04.30'da kenti terk edecek olan Andrzej ile beraber gitmek istiyorsa da; bizzat Sağlık Bakanlığına terfi eden Vali'nin de katılacağı şölenin başlayacağı saat 23.00 ile sabahın o saati arasındaki süre kadar da bir zamanı bulunmaktadır...

Yalnız Maciek'in aklından öncelikle, mesaisini tamamlayacak olan barmaid Krystyna ile saat 22.30'da, otelin ikinci katındaki kendi odasında birlikte olmak geçmektedir...

Üstelik de bu gönül ilişkisi; neredeyse Maciek'i, bu cinayeti işlemekten vaz geçirmiş gibidir...

Dakika 45...

Geride, bugüne kadar fırsat bulup da seyretmemiş olanları; 58 dakikalık oldukça heyecanlı bir bölüm daha bekliyor olacak bu sinema klasiğinde...

Keyifli seyirler,